Paul Soulikias στο Γαλλικο Ινστιτουτο

Η έκθεση Ζωγραφικής του Paul Soulikias στεγάζεται στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας, στον 1^ο όροφο όπου βρίσκεται μια αίθουσα που έχει φιλοξενήσει αρκετές εκθέσεις μέχρι τώρα. Καιρό τώρα είχα δει τις αφίσες και τα δελτία τύπου της έκθεσης και γενικά άκουγα τα καλύτερα για τον καλλιτέχνη κι ας μην τον είχα ακούσει ποτέ ξανά. Έτσι, μια ωραία πρωία που λένε αποφάσισα να πάω να δω την έκθεση. Τα έργα είναι τοπία από Ελλάδα και Καναδά (όπου έμενε για χρόνια), πορτρέτα και εικόνες από το Μεξικό, κυρίως από κάποια λαϊκή αγορά και τον κόσμο εκεί. Όλα τα έργα είναι ελαιογραφίες και υπάρχουνε και μερικές ακουαρέλες. Τα έργα εκτείνονται σε μια περίοδο τουλάχιστον 25 χρόνων και αυτό μπορεί να μας δείξει πως εξελίχθηκε ο καλλιτέχνης μέσα στον χρόνο και πως άλλαξε η τεχνοτροπία του. Τα μεγέθη των έργων του είναι από μεσαία μέχρι μεγάλα και αυτό πάντα βοηθάει τον θεατή αλλά και δείχνει έναν καλλιτέχνη με αυτοπεποίθηση που δεν φοβάται την έκθεση των έργων του ή την μεγάλη κλίμακα.
Τα πρώτα έργα του που βλέπετε μόλις μπαίνετε, στο δεξί σας χέρι είναι τοπία, κάποια δάση και κάποια χιονισμένα τοπία. Αυτό που κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση στα έργα του είναι δυο πράγματα: αφαίρεση και διαχείριση χρώματος. Το σχέδιο αποκτά δευτερεύουσα σημασία, περιγραφική μπροστά στην τόσο δυναμική και άψογη χρήση του χρώματος, ένα χρώμα καθαρό, μελετημένο, που αποδεικνύει εύκολα έναν έμπειρο ζωγράφο και χρόνια μελέτης στο χρώμα. Παστέλ αποχρώσεις αλλά και έντονες αντιθέσεις με γκρίζους ουρανούς, αρμονία χρωμάτων χωρίς φλυαρίες και χρωματικούς εντυπωσιασμούς και έντονη ιμπρεσσιονιστική διάθεση, όλα αντιμετωπίζονται σαν ένα σύνολο, όπου το τοπικό χρώμα υποτάσσεται κομψά κι έξυπνα σε μια συνολική χρωματική εντύπωση που σε κερδίζει αμέσως. Εντύπωση μου έκανε και ο «ρυθμός» του πίνακα και των χρωμάτων: τα χρώματα τα ίδια, τα αντιθετικά τους, τα συμπληρωματικά και η γενικότερη χρωματική αντιμετώπιση δίνει έναν ρυθμό σε όλη την έκταση του πίνακα με αποτέλεσμα να αιχμαλωτίζει το βλέμμα και να δημιουργεί μια ξεκούραστη αρμονία στον θεατή. Ακόμα και το εξαιρετικά αφαιρετικό έργο με το χιόνι και τους οδοιπόρους δεν στερείται αρμονίας με τους λιτούς αλλά μελετημένους τόνους του.
Στη συνέχεια είναι κάποια τοπία από παραθαλάσσιες περιοχές (μικρά λιμανάκια, παραθαλάσσια μαγαζιά κλπ). Υπέροχη αίσθηση του βάθους, το σχέδιο εδώ είναι πιο έντονο αλλά χωρίς να αφαιρεί από την δύναμη του χρώματος. Οι πίνακες χωρίζονται σε τρία επίπεδα (πρώτο πλάνο, δεύτερο, φόντο) με την προοπτική (χρώματος και διαστάσεων) να υπάρχει αλλά να μην αποτελεί το θέμα, κι αυτή υποταγμένη στον καλλιτέχνη και την δύναμη του πίνακα. Πάλι παστέλ χρώματα, χωρίς πολύ έντονες αντιθέσεις και κοντράστ αλλά με μια αρμονία σε όλα τα επίπεδα και θέματα του πίνακα. Κι εδώ ιμπρεσιονισμός που φαίνεται ακόμα πιο έντονα στις αντανακλάσεις στο νερό χωρίς υπερβολές όμως και χωρίς φλυαρία. Κι εδώ αφαίρεση, ειδικά στο σχεδιασμό των σπιτιών. Στις ακουαρελες του δίπλα βλέπουμε πάλι τοπία παραθαλάσσια και βάρκες, υπέροχα πλασμένες και χρωματισμένες με αποχρώσεις που τώρα ξεφεύγουνε από τα παστέλ και βλέπουμε κάποια υπέροχα μπλε, πράσινα και γκρίζα τα οποία δημιουργούνε και πάλι μια αρμονία, αποδεικνύοντας τον πλουραλισμό του καλλιτέχνη στα εκφραστικά μέσα: παρόλο που η ακουαρέλα είναι ένα ιδιαίτερο υλικό που χρειάζεται ταχύτητα και εμπειρία για να δώσει ωραία αποτελέσματα βλέπουμε έναν κολορίστα έμπειρο, με αυτοπεποίθηση, που ξέρει πώς να κάνει τι και χωρίς να βιαστεί μάλιστα. Η διαφάνεια των χρωμάτων δεν είναι μεγάλη αλλά διατηρείται η ελαφρότητα που παρέχει η ακουαρέλα σε κάποιον που μπορεί να την χρησιμοποιήσει. Αφαίρεση και ιμπρεσιονισμός στον σχεδιασμό του τοπίου και του ουρανού και υπέροχο καδράρισμα του θέματος. Αυτό που κάνει εντύπωση επίσης είναι η απουσια ή διακριτικη παρουσια σε μερικα εργα του ανθρώπινου στοιχειου: αυτό δινει μια εντυπωση «ησυχιας» στο πίνακα, μια ηρεμια και μια ουδετερότητα, η οποια όμως τονιζει την επιβλητικοτητα του θεματος και δεν τραβάει την προσοχη.
Αλλάζοντας τοιχο και πηγαινοντας στην άλλη πλευρα της αιθουσας βλεπουμε και μια αλλαγη στην θεματολογια: σε ένα από τα σταντ βλεπουμε τεσσερα πορτρέτα και γυρω μερικα έργα με ανθρωπινες φιγουρες και πορτρέτα από το Μεξικό. Τα τεσσερα πορτρέτα φαινονται να είναι της ίδιας γυναικας (συζυγος του καλλιτέχνη;) και ξεκινώντας από το επανω αριστερα και συμφωνα με την φορα του ρολογιου παμε από το πιο νέο στο πιο παλιο (1994 νομιζω) προσφέροντας έτσι ένα ταξιδι στον χρόνο και την εξελιξη του καλλιτέχνη: και παλι το σχέδιο παιζει ελάσσονα ρόλο με το χρώμα να αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικο ρόλο και να λειτουργει ισως και ψυχολογικα: οσο πιο συγχρονο το πορτρέτο τοσο πιο ζεστοι οι τόνοι στο φόντο και τοσο καλυτερες και πιο αρμονικες οι αντιθέσεις με την φιγουρα. Το πλάσιμο της φιγουρας με την χρηση του χρώματος δειχνει νομιζω μια ζεστασία προς το προσωπο που απεικονιζεται, μια οικειότητα που σε συνδυασμό με την χρηση του χρωματος σε πρωτο και δευτερο πλάνο αποκαλυπτει μια μάλλον πιο εξπρεσσιονιστική διάθεση (Εξπρεσσιονισμός – Expressionism < express, τα στοιχεια του πίνακα χρησιμοποιουνται για να εκφράσει ο δημιουργος τα αισθηματα του ειτε για το θεμα ειτε για μια ψυχικη διάθεση).
Γυρω από τα πορτρέτα αυτά βρισκονται κάποια έργα με αναφορες στο Μεξικό και καποια λαικη αγορά. Είναι εικόνες με ανθρώπους μεν αλλα χωρις να απεικονιζουνε τους ίδιους τους ανθρώπους, είναι ένα είδος «ταξιδιωτικης ζωγραφικης» αν μου επιτρέπεται ο νεολογισμός, κατι αντιστοιχο της ταξιδιωτικης φωτογραφιας όπου απεικονιζονται οι τοπικες φορεσιες, οι σχέσεις μεταξυ των ανθρώπων και το γενικοτερο πνευμα της περιοχης. Ετσι ο Soulikias παρουσιάζει κάποια έργα, σχέδια πιο πολύ, με την γνωστη του αφαιρεση και τους παστελ τόνους, ενώ παραλειπει το φόντο, κατι που δινει την εντυπωση του σχεδίου, της μελετης ενός θέματος όπως οι άνθρωποι και οι τοπικες φορεσιές τους. Αν εξαιρεσουμε ένα σχέδιο (το οποιο το λάτρεψα) στο οποιο υπάρχει μια γενικη σκιαγράφηση των χαρακτηριστικων του προσώπου μιας φιγουρας, σε όλα τα υπόλοιπα έργα δεν εχουμε χαρακτηριστικα αλλα εχουμε πανεμορφα χρώματα, ζεστα (ενδεικτικά της γνώσης που εχουμε για τα ζεστα χρώματα των τοπικων ρουχων και φορεσιων στο Μεξικό) και γενικοτερα μια διαχειριση του χρώματος ιδιαιτερη και αρμονική. Τελος, οι εικόνες από την λαικη αγορά επισης εχουνε ως κυριο χαρακτηριστικό την αφαιρεση, το σχέδιο δεν είναι έντονο αλλα δινει μια ισορροπία στα έργα, κατι που ενισχυεται από την συνετη χρήση χρώματος, παλι σε παστελ τόνους αλλα και υπέροχες αντιθέσεις με μπλε και σκουρες πινελιες, παλι με έναν υπέροχο ρυθμό σε όλη την έκταση του κάθε έργου και μια αρμονια που πραγματικα σε αιχμαλωτίζει.
Η έκθεση του Soulikias μου άρεσε πάρα πολύ. Υπέροχα χρώματα, καταπληκτικοι τόνοι, μια καθαρότητα που δεν μπορει παρα να σε εντυπωσιάσει κι ένα σχέδιο που υποτάσσεται στην δύναμη του χρώματος. Η αφαίρεση εγινε ένα εργαλείο στα χέρια του έμπειρου ζωγράφου και πραγματικα πιστευω ότι δεν θα ενοχλήσει κανέναν αφου στοχος των έργων δεν είναι να αποτυπωθουνε εκφράσεις και προσωπα αλλα μια γενικη εντυπωση του χώρου, των χρωμάτων του και της εντυπωσης που προκαλεί. Πραγματικα, αν με διαβαζει κανεις, μην χάσετε την έκθεση, πραγματικα θα κερδίσετε κάτι και θα βγειτε με μια οπτικη αρμονια να σας πλημμυρίζει!

ΥΓ: μιας και τα κουτσομπολια είναι μερος της κουλτουρας μας θα αναφέρω τα δυο περιστατικα που ακουστηκανε πιο πολύ απ’όλα και εγιναν στα εγκαινια. Δυο ατακες ακουστηκανε από γνωστή δημοσιογράφο/ακαδημαϊκό/συγγραφέα/τοπική celebrity και πολλα πολλα άλλα, την κα Τ. Η πρώτη αναφέρθηκε στο τρένο που νομιζε ότι απεικονιζότανε σε έναν πίνακα την ώρα που προφανως ητανε άνθρωποι (μια ατακα που εφερε σε αμηχανία τον καλλιτέχνη). Η δευτερη ατάκα ητανε πως η κα Τ. θα έκανε την «τιμή» στον κο Soulikias να βάλει ένα έργο του στο εξώφυλλο του επόμενου βιβλίου της, κάτι μάλλον προκλητικό καθότι όχι μόνο δεν ζήτησε την άδεια από έναν μεγάλο καλλιτέχνη, όχι μόνο δεν ανέφερε πως θα ήτανε τιμή της κάτι τέτοιο κι ότι θα πλήρωνε όσο όσο, αλλά θεώρησε ότι τον τιμούσε, του έκανε την χάρη να βάλει ένα έργο του στο επόμενο βιβλίο της!