Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2008

Gaea LC: Η αρχή μιας νέας εποχής (;)

Πριν λίγες μερες άνοιξε το Gaea Lifestyle Center, εν μέσω αλαλαγμών για "τους ξένους που μας παιρνουνε τα λεφτά", για "Εβραίους που ηρθανε να βγάλουνε λεφτά", για "τσιφλίκι του Κοκκινούλη" και λοιπά γραφικά που όμοια τους έχουνε να ακουστουνε απο την εποχή που άνοιξε το Continent (τωρα Carrefour) κοντά στην Γιάννουλη. Φυσικά τα περισσότερα ακουστήκανε απο τους ανταγωνιστές του κέντρου, όπως τον Εμπορικό Σύλλογο Λάρισας. Προσωπικά δεν θα εκφέρω γνώμη για τα επιχειρήματα εναντίον του εμπορικού κέντρου, μερικά ίσως να έχουνε και βάση (όπως η περιβαλλοντικη και κυκλοφοριακή μελέτη), δεν το έχω ψάξει απο αυτή την πλευρά. 
Ωστόσο, αυτός που με ενδιαφέρει πιο πολύ ειναι πως το εμπορικό κέντρο διαθέτει δυο αίθουσες στον πρωτο όροφο τις οποίες και θα αφιερώνει σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκθέσεις ζωγραφικής! Η κίνηση αυτή είχε ανακοινωθεί απο νωρίς και έμπρακτα φάνηκε το ενδιαφέρον τον ανθρώπων του εμπορικού κέντρου για την Τέχνη και τον πολιτισμό όταν, τον καιρό που χτιζότανε, ζητήσανε απο καλλιτέχνες της Λάρισας την άδεια να χρησιμοποιήσουνε έργα τους για να καλύψουνε τον τσίγκινο περιγυρο του εργοταξίου, προκειμένου να μην είναι απλά μια κακόγουστη, ως συνηθως, περιφραξη αλλά μια "εικαστική παρέμβαση". Η κίνηση αυτή δεν είχε προηγούμενο απ'οτι ξέρω στην Λάρισα, συνηθως έξω απο τα εργοτάξια κτιριων βλέπουμε διαφημισεις των αρχιτεκτόνων ή των εταιριών τους. Στην συνέχεια, είχαμε την πρωτοβουλία να βαφτεί ένα τρακτέρ απο καλλιτέχνες, μετατρέποντας το σε εργο τέχνης, συμβολίζοντας έτσι την σχέση τέχνης και αγροτιάς, μιας και το εμπορικό κέντρο έγινε μετα απο κίνηση της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (μια κίνηση αμφιβόλου καλλιτεχνικής αξίας αλλα τελος πάντων...). 
Και τώρα που άνοιξε, το Gaea Lifestyle Center είδαμε με τα μάτια μας να διαθέτει δυο αρκετά μεγάλες, αν και όχι τελείως έτοιμες, αίθουσες για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Στην μια έχουμε την εκθεση αποφοιτων του ΙΕΚ Βόλου και στην άλλη έχουμε την έκθεση κορυφαίων λαρισαίων δημιουργών. Μάλιστα, η έκθεση συνοδευεται και απο πολυ καλής ποιότητας καταλογο των συμμετεχόντων, με δείγμα της δουλειάς τους και βιογραφικό τους. Ειλικρινά θεωρώ πως αυτή η κίνηση ειναι απο τις πιο αισόδοξες στον τομέα της τέχνης στην Λάρισα εδώ και πολύ καιρό! Μπορεί η αιθουσα που φιλοξενειται η έκθεση να μην ειναι ολοκληρωμένη και οι ελλείψεις στον φωτισμό να ειναι πολλές, αλλα θετική είναι η θέληση τους να ανοίξει και η έκθεση την ίδια μέρα με τα εγκαίνια του κέντρου, συνδέοντας τα δυο γεγονότα! 
Η έκθεση ειναι πιστεύω μια απο τις πιο πλήρεις εικόνες της τέχνης στην Λάρισα όπως τώρα υπάρχει: απο τους κλασικούς και παλιους δημιουργούς, μέχρι και τους νεότερους, με πιο αφαιρετική ματιά, νεα εκφραστικά μέσα και προσανατολισμούς. Πέρα απο το περιεχόμενο, αν τηρηθεί η δεσμευση του κέντρου για εκθέσεις στον χώρο, θα προκειται για μια απο τις καλύτερες επενδύσεις στον χώρο της τέχνης στην Λάρισα: το κοινό θα έχει αιθουσες τέχνης δίπλα στα μαγαζιά που θα πηγαίνει για τα ψώνια ή τον καφέ του, θα ειναι ενταγμένη σε μια καθημερινή του ρουτίνα και θα είναι έτσι πιο ευκολα προσβάσιμη. Η ύπαρξη καταλόγου δε, δείχνει τον σεβασμό στους δημιουργούς και το έργο τους, αναγνωριζόντας την αναγκη υπαρξης καταλόγου σε μια έκθεση, μια πρακτική που στην πόλη μας απουσιάζει: αν εξαιρέσουμε την Πινακοθήκη και τους καταλόγους που ενίοτε δημιουργεί ή διαθέτει για εκθέσεις και τις πρωτοβουλίες καλλιτεχνών, κανένας άλλος καλλιτεχνικός φορέας ή γκαλερίστας στην Λάρισα δεν δημιουργεί και διαθέτει δωρεάν καταλογο για τον καλλιτέχνη ή την ομάδα καλλιτεχνων που εκτίθενται!
Η διαφορά του απο τις αιθουσες τέχνης που βρίσκονται διασπαρτες στο κέντρο της πόλης; οι αίθουσες τέχνης στο Gaea ειναι αναμεσα απο τα μαγαζιά, δεν παραγκωνιζονται σε γωνιές και τρύπες που χρειάζεται να βουλώσουνε, δίπλα απο το εμπορικό υπάρχει το καλλιτεχνικό. Δίνεται έτσι η ευκαιρία στον πελάτη ακόμα και να πεταχτεί στην αίθουσα αναμεσα στα ψώνια του. Ακομα κι αυτο, χρησιμο είναι, όσο η καθημερινότητα "διαπλέκεται" με την τέχνη και την αίθουσα τέχνης, τοσο καλύτερα. Αντί να ζητήσουμε απο τον λαρισαίο να πάει να "δει" Τέχνη, του την φέρνουμε δίπλα σε έναν χώρο που ήδη προτιμά, το εμπορικό κατάστημα ή το καφέ, διευκολύνοντας έτσι την προσβαση στην αιθουσα, το έργο και τον καλλιτέχνη.
Η νέα εποχή στην τέχνη θέλει τον ιδιωτικό φορέα πρωταγωνιστή. Θέλει τον επιχειρηματία να χορηγεί και να "έχει υπο την προστασία" του καλλιτέχνες, αίθουσες, υποτροφίες και καλλιτεχνικά δρώμενα. Να χορηγεί την Τέχνη για να έχει συναισθηματικά και οικονομικά (φυσικά) κέρδη. Στην Ελλάδα, μερικά απο τα σπουδαιότερα και αρτιότερα μουσεια ειναι απο ιδιωτικη πρωτοβουλία: Γουλανδρή, Μπενάκη κ.α. Το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν θέλει ή δεν μπορεί. Το "βάρος" πέφτει στον ιδιώτη και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Προκειται ίσως για μια επαναφορά του θεσμού του μαικήνα; Ίσως. Στην Ελλάδα ειδικα όμως, μπορούμε να το δούμε σαν μια ευκαιρια για αναβίωση του θεσμού των "χορηγιων", όπως αυτές ισχύανε στην Αθήνα. Η χρυση λέξη ειναι η "ευκαιρια": με την χορηγια και την ιδιωτική πρωτοβουλία στην τέχνη, καλυπτουμε ένα σημαντικό κενό που αφήνει ή που δεν μπορεί να καλύψει οικονομικά η Πολιτεία. Δεν με απασχολεί η δικαιολογία της "κηδεμονιας της τέχνης απο ιδιώτες", θα πάρει παρα πολυ καιρό για να μπορεί η Πολιτεία να καλύψει το κενό στην καλλιτεχνική προωθηση. Ο ιδιώτης όμως, με την συνδρομη εξειδικευμένου προσωπικού, μπορεί να καλύψει αυτό το κενό με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει και ο ίδιος κέρδος, ας μην ξεχνάμε οτι ουσιαστικά προκειται για οικονομική συναλλαγή έστω κι αν απο αυτή θέλουμε να κερδίσει η Τέχνη.

Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2008

Πού πάνε τα μουσεία; οεο;

Κοιτάζοντας τις κυριακάτικες αθηναϊκές εφημερίδες  των τελευταιων εβδομάδων, βλέπουμε να τις απασχολούνε συχνα το θεμα των μουσειων. Ίσως εξαιτιας της εναρξης λειτουργίας του Νεου Μουσειου Ακροπολης την Ανοιξη του 2009, δεν ξερω. Ο λόγος ωστόσο που ασχολούνται δεν ειναι και ο πιο χαρουμενος. Στο προηγουμενο ποστ μου εδωσα τρια λινκς για το ιδιο θεμα. Διαβαζοντας στον Ελευθερο Τυπο της προηγουμενης Κυριακης και την Καθημερινη αυτης της Κυριακης ομως βλεπουμε οτι ο προβληματισμος συνεχιζεται. Και λογικο είναι.
Πέρα απ τον προβληματισμο για το αν θα ειναι ΝΠΔΔ το Νεο Μουσειο Ακροπολης, το θεμα των τελευταιων και των επομενων χρόνων ειναι η οικονομικη στηριξη και βιωσιμοτητα των μουσειων στην Ελλάδα. Και προφανως, με τοσο χαμηλά εως καθόλου εσοδα, κανεις οργανισμός δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστικος, ειτε σε εθνικο ειτε σε διεθνες επιπεδο. Για την ακριβεια, κινδυνευει σοβαρα με κλεισιμο ή με σοβαρη υποβάθμιση ή ακομα ακόμα και με απώλεια αντικειμένων ένα μουσειο (στο Βρετανικο Μουσειο υπήρξανε απωλειες εκθεμάτων οταν οι φύλακες δεν πληρωνοτανε οσο έπρεπε...)  που έχει τόσο μικρές απωλειες. Αρα, το ζητουμενο ειναι να καταλάβουμε πως το Μουσειο πλέον ειναι ΚΑΙ επιχειρηση, όσο κι αν εχει δαιμονοποιηθεί η λέξη. Και ειναι επιχειρηση γιατι λειτουργεί με κέρδη, κόστη, μισθους, χρηματοδοτησεις, συντηρησεις και χιλια δυο άλλα. Μονο ένα οικονομικα υγιες μουσειο μπορεί να διοργανώσει και να φιλοξενησει εκδηλώσεις και εκθέσεις που θέλει. 
Δεδομένου οτι το κύριο εσοδο στα περισσοτερα ελληνικα μουσεια ειναι το εισιτηριο και μετά το πωλητηριο, αυτο που ευκολα καταλαβαινουμε βλέποντας την πτώση επισκεψιμοτητας ειναι πως θα υπάρχει και μια πτωση εσόδων. Αν δουμε σοβαρά την πτωση της επισκεψιμοτητας θα καταλάβουμε ενα πράγμα: το γεγονος πως ο Έλληνας δεν παει στο μουσειο οδηγεί στην υποβάθμιση και την πιθανη κατάργηση του Μουσειου! Μονοδρομος λοιπόν για την συνεχεια ζωής ενος μουσειου ειναι η προσελκυση του κοινού. Οι τεχνικες ειναι λίγο πολυ γνωστές. Άγνωστο ειναι το κατα πόσο θέλουνε να προσπαθησουνε αυτοι που πρέπει και πόσο θα τολμήσουνε να κυνηγησουνε πρακτικες και τακτικες άλλων μουσειων της Ευρώπης. Φυσικα, κανεις λογικος δεν μπορει να προτεινει την λυση του Βρετανικου Μουσειου που καταργεί το εισιτηριο για τις μονιμες εκθέσεις. Το εισιτηριο ειναι όμως ενα κρισιμο θέμα. Η τιμη του, αυτα που περιλαμβάνει και η "διαδρομη" (φυσικη και νοητικη) για να φτάσει κανεις στο εισιτηριο αλλα και για να ξαναρθει ειναι το μεγάλο θέμα...

Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2008

Πτωση στην επισκεψιμότητα πολιτιστικων χώρων

Τα διαβαζα ξανα και ξανά και ξανά. Και δεν μπορούσα να τα χωνεψω. Μιλάω για τα ποσοστά πτώσης της επισκεψιμοτητας στους πολιτιστικους χώρους στην Ελλάδα συμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η Εθνικη Στατιστική Υπηρεσία. 
Αυτα τα ποσοστά λένε λοιπόν οτι το πρωτο τετράμηνο του 2008 είχαμε πτωση στην επισκεψιμότητα  43,5% στα μουσεία και 41,1% στους αρχαιολογικούς χώρους σε σχέση με το ίδιο διάστημα το 2007! Μιλάμε σχεδόν για τους μισούς επισκέπτες! Και τα αναλυτικά στοιχεία ειναι πιο ανατριχιαστικά, καθώς την μεγαλύτερη πτωση στην προσελευση επισκεπτών βλέπουμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Ολυμπίας που φτάνει στο 78,5%!!! Δευτερος πολιτιστικός χώρος με την μεγαλύτερη πτώση ειναι οι Δελφοί, με ποσοστό 64,4% και τριτος το Παλάτι των Ιπποτών στην Ρόδο με 62%
Όσον αφορά καθαρά αρχαιολογικούς χώρους, την πρωτια έχουνε οι Δελφοί, η Κνωσσός, ο Σούνιο, η Φαιστός, η Επίδαυρος, ενω δεν ξεφεύγει ούτε η Ακρόπολη καθως είχε μειωση επισκεπτών κατα 22,9%.
Τα ποσοστά δεν ξέρω αν με τρομάζουνε ή αν με φοβίζουνε περισσότερο. Οι έλληνες δεν πάνε στο μουσείο όσο πήγαιναν. Στην αναζήτηση των λόγων γι'αυτο το φαινόμενο, νομιζω πρέπει να κοιτάξουμε πρώτ'απ'ολα στην έλλειψη ενημέρωσης για το μουσείο. Λίγοι ξέρουνε που ειναι το κάθε μουσείο (ας σκεφτούμε την περιπτωση του Αρχαιολογικού Λάρισας ή του Λαογραφικού), αρα δεν θα το ψάξουνε και σίγουρα δεν θα το επισκεφτούνε, εκτός αν προκειται για οργανωμένο προγραμμα, όπως σχολική ή τουριστική επίσκεψη. Αρνητικός παράγοντας ειναι επίσης το γεγονός πως το μουσείο δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί ευκολα άλλες μορφές τυπικής ελληνικής ψυχαγωγίας στην Ελλάδα: ειδικά στην Λάρισα, ευκολα καταλαβαινουμε πόσο δυσκολο ειναι να εγκαταλείψει ο μέσος Λαρισαίος την καρέκλα του στην Ταχυδρομείου για να πάει στην Πινακοθηκη, όσο καλο κι αν ειναι το cafe της ή όσο καλα οργανωμένοι ειναι οι χώροι της. Η πινακοθήκη και το μουσείο στην Ελλάδα δεν ωφελεί να περιμένει τον επισκέπτη, πρέπει να βγει προς τα έξω και να τον προσελκύσει, να του παρέχει αυτά που θέλει για την ψυχαγωγία του και να του τα παρέχει παράλληλα με το πολιτιστικό της περιέχομενο. Φυσικα, κανεις δεν λέει να γίνει ταβέρνα η κάθε πινακοθήκη. Μπορουνε όμως να δημιουργηθούνε ποιοτικοί χώροι εστίασης και cafes, ωστε να προσελκύσουνε εύκολα το κοινό να γνωρισει τους χώρους της και να συνειδητοποιήσει πως η Πινακοθήκη δεν ειναι ενας βαρετός εκθεσιακός χώρος αλλα ένα μέρος που μπορεί να ειναι κατάλληλο και για την κοινωνική του ζωή.