Παρασκευή 1 Μαΐου 2009

Η παγίδα της Παράδοσης

Δεν χρειάζεται να κυκλοφορήσει κανείς πολύ καιρό στην Λάρισα για να καταλάβει ένα πολύ απλό πράγμα όσον αφορά τα πολιτιστικά της: είναι με το ένα πόδι στο παρελθόν και την Παράδοση και με το άλλο στη σύγχρονη εποχή. Υπάρχει μια λατρεία της Παράδοσης η οποία πρόσφατα μάλιστα υιοθετήθηκε και απο την υπεύθυνη του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Λάρισας, η κα Ζιαζιά. Αλλά για ποια Παράδοση μιλάμε;
Όταν αναφερόμαστε στην Παράδοση, μιλάμε για ένα σύνολο πραγμάτων που είναι εξίσουδύσκολο να οριστεί λεπτομερώς όπως η λέξη "Πολιτισμός". Αν επιχειρήσουμε ένα πρόχειρο ορισμό θα πρέπει να πούμε πως Παράδοση ονομάζουμε το σύνολο των εθιμικών, προφορικών, θρησκευτικών, διατροφικών και άλλων πρακτικών που αντλούν την προέλευση και αξία τους απο το παρελθόν μας. Χρονικό όριο δεν υπάρχει σαφές: λέμε πως γιορτάζουμε το "Διονυσιακό Καρναβάλι", σεβόμαστε τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας, τιμάμε με εορτασμούς την Επανάσταση του 1821 αλλά γιορτάζουμε παραδοσιακά και την Πρωτομαγιά (όχι με την εργατική της έννοια).  Σε όλες αυτές τις πρακτικές όμως που περιλαμβάνει η Παράδοση εντάσονται πολύ τομείς της ζωής μας, απο τις πιο καθημερινές μέχρι τις πιο σπάνιες και μεγάλες: διατροφή, ενδυμασία,έθιμα γάμου/αρραβώνα/βάφτισης/θανάτου, αρχιτεκτονική, αργυροχρυσοχοΐα, χορός, ζωγραφική και άλλα πολλά.
Ωστόσο, η Παράδοση σήμερα παρουσιάζεται λειψή:
- Οι δήθεν πολιτιστικοί σύλλογοι που ουσιαστικά είναι μόνο χορευτικά τμήματα παρουσιάζουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα για την Παράδοση, πως δηλαδή Παράδοση είναι μόνο ο χορός και ίσως οι ενδυμασίες. Δεν ισχυρίζομαι πως προπαγανδίζουν κάτι τέτοιο. Αρκεί όμως η διδασκαλία ενός μόνο μέρους της Παράδοσης για να υποβαθμίσουν τα υπόλοιπα. Δεν αποτελεί δικαιολογία το οτι η Παράδοση μας είναι τεράστια και δεν προλαβαίνεται, άλλο πράγμα να μην μπορείς να διδάσκεις πολύπλευρα την Παράδοση κι άλλο να διδάσκεις ένα μέρος μόνο.
- Η Πολιτεία με το σχολείο ή τις εκδηλώσεις που διοργανώνει δίνει υπερβολικό βάρος στο χορευτικό κομμάτι της Παράδοσης, αμελώντας όλες τις άλλες πλευρές. Με τον τρόπο αυτό βέβαια η Πολιτεία μπορεί και οργανώνει ωραία πανηγύρια με προεκλογική χροιά. Αν δε μάλιστα μοιράσει και λίγο κρασί παραπάνω ή κανένα λουκάνικο, τότε εφαρμόζει τέλεια το "Αρτος και Θεάματα" που μοιράζει άπλετα προκειμένου να ξαναψηφιστεί. Με λίγα λόγια, οι παραδοσιακές εκδηλώσεις είναι ουσιαστικά προεκλογικές εκδηλώσεις, προκειμένου να εξευμενίσουν ή να αποπροσανατολίσουν τον κόσμο με άφθονη ρετσίνα και γλέντι. Επιπλέον, με αυτό τον τρόπο προσεγγίζεται πιο εύκολα και ο μεγαλύτερος σε ηλικία πληθυσμός που στηρίζει Δημοτικές Αρχές σαν την δική μας στην Λάρισα. Άρα όλα είναι καλά, χοροί και πανηγύρια να υπάρχουν και καλά είμαστε. Ας μην ξεχνάμε πως μπαίνουμε σε μια μεγάλη προεκλογική περίοδο εξάλλου και τέτοια πανηγύρια ενισχύουν τα προφίλ των πολιτικάντηδων καρεκλοκένταυρων. Μπορούμε όλοι μας να καταλάβουμε πως δεν είναι καθόλου λαοφιλές και εκλογικά προσοδοφόρο να διδάσκεται η νεολαία μας πως χτίζανε τα σπίτια τους οι πρόγονοι μας, πως ντυνότανε και γιατί, τι εμπόριο και οικονομία είχανε, τι ζωγραφική και τι τέχνη γενικά. Εκεί βλέπετε δεν έχει "άρτο και θεάματα"
Η Παράδοση σήμερα είναι κουτσουρεμένη και λειψή. Εμφανίζεται μόνο όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι σκοποί και τις περισσότερες φορές είναι τόσο έντονη η παρουσία της που παρεμποδίζεται η σύγχρονη δημιουργία. Η Παράδοση είναι μέρος της Ιστορίας ενός λαού. Το ίδιο όμως και το μέλλον του, το οποίο θα είναι στεγνό απο δημιουργία και πολιτισμό αν συνεχίσουμε να ζούμε μόνο με την Παράδοση. Ωστόσο, μια σωστή διδασκαλία της Παράδοσης θα ήταν πολύ πιο δημιουργική και θα δίδασκε πως μέρος της καλλιτεχνικής και δημιουργικής διαδικασίας είναι η εξέλιξη, η συνεχής δημιουργία κι όχι η επανάληψη κλασικών και παραδοσιακών θεσμών και πρακτικών. Η σωστή διδασκαλία της Παράδοσης και η αύξηση της σύγχρονης δημιουργίας είναι εφικτή και δεν υποτιμά την Παράδοση: αντίθετα, την διαδίδει με σωστούς όρους και δεν δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις. Δεν θα χάσουμε την Παράδοση μας αν την διδάσκουμε με λιγότερα πανηγύρια και περισσότερη θεωρητική γνώση, αντίθετα, με την υπερβολική προβολή του χορού θα την ανακυρήξουμε μονόπλευρη και λειψή και κάποια στιγμή θα χαθεί. 
Όμως, όσο περισσότερα πανηγύρια έχουμε τόσο πιο πολύ θα βολεύονται οι τοπικοί κι εθνικοί μας άρχοντες...