Κυριακή 30 Μαρτίου 2008

Paul Soulikias στο Γαλλικο Ινστιτουτο

Η έκθεση Ζωγραφικής του Paul Soulikias στεγάζεται στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας, στον 1ο όροφο όπου βρίσκεται μια αίθουσα που έχει φιλοξενήσει αρκετές εκθέσεις μέχρι τώρα. Καιρό τώρα είχα δει τις αφίσες και τα δελτία τύπου της έκθεσης και γενικά άκουγα τα καλύτερα για τον καλλιτέχνη κι ας μην τον είχα ακούσει ποτέ ξανά. Έτσι, μια ωραία πρωία που λένε αποφάσισα να πάω να δω την έκθεση. Τα έργα είναι τοπία από Ελλάδα και Καναδά (όπου έμενε για χρόνια), πορτρέτα και εικόνες από το Μεξικό, κυρίως από κάποια λαϊκή αγορά και τον κόσμο εκεί. Όλα τα έργα είναι ελαιογραφίες και υπάρχουνε και μερικές ακουαρέλες. Τα έργα εκτείνονται σε μια περίοδο τουλάχιστον 25 χρόνων και αυτό μπορεί να μας δείξει πως εξελίχθηκε ο καλλιτέχνης μέσα στον χρόνο και πως άλλαξε η τεχνοτροπία του. Τα μεγέθη των έργων του είναι από μεσαία μέχρι μεγάλα και αυτό πάντα βοηθάει τον θεατή αλλά και δείχνει έναν καλλιτέχνη με αυτοπεποίθηση που δεν φοβάται την έκθεση των έργων του ή την μεγάλη κλίμακα.
Τα πρώτα έργα του που βλέπετε μόλις μπαίνετε, στο δεξί σας χέρι είναι τοπία, κάποια δάση και κάποια χιονισμένα τοπία. Αυτό που κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση στα έργα του είναι δυο πράγματα: αφαίρεση και διαχείριση χρώματος. Το σχέδιο αποκτά δευτερεύουσα σημασία, περιγραφική μπροστά στην τόσο δυναμική και άψογη χρήση του χρώματος, ένα χρώμα καθαρό, μελετημένο, που αποδεικνύει εύκολα έναν έμπειρο ζωγράφο και χρόνια μελέτης στο χρώμα. Παστέλ αποχρώσεις αλλά και έντονες αντιθέσεις με γκρίζους ουρανούς, αρμονία χρωμάτων χωρίς φλυαρίες και χρωματικούς εντυπωσιασμούς και έντονη ιμπρεσσιονιστική διάθεση, όλα αντιμετωπίζονται σαν ένα σύνολο, όπου το τοπικό χρώμα υποτάσσεται κομψά κι έξυπνα σε μια συνολική χρωματική εντύπωση που σε κερδίζει αμέσως. Εντύπωση μου έκανε και ο «ρυθμός» του πίνακα και των χρωμάτων: τα χρώματα τα ίδια, τα αντιθετικά τους, τα συμπληρωματικά και η γενικότερη χρωματική αντιμετώπιση δίνει έναν ρυθμό σε όλη την έκταση του πίνακα με αποτέλεσμα να αιχμαλωτίζει το βλέμμα και να δημιουργεί μια ξεκούραστη αρμονία στον θεατή. Ακόμα και το εξαιρετικά αφαιρετικό έργο με το χιόνι και τους οδοιπόρους δεν στερείται αρμονίας με τους λιτούς αλλά μελετημένους τόνους του.
Στη συνέχεια είναι κάποια τοπία από παραθαλάσσιες περιοχές (μικρά λιμανάκια, παραθαλάσσια μαγαζιά κλπ). Υπέροχη αίσθηση του βάθους, το σχέδιο εδώ είναι πιο έντονο αλλά χωρίς να αφαιρεί από την δύναμη του χρώματος. Οι πίνακες χωρίζονται σε τρία επίπεδα (πρώτο πλάνο, δεύτερο, φόντο) με την προοπτική (χρώματος και διαστάσεων) να υπάρχει αλλά να μην αποτελεί το θέμα, κι αυτή υποταγμένη στον καλλιτέχνη και την δύναμη του πίνακα. Πάλι παστέλ χρώματα, χωρίς πολύ έντονες αντιθέσεις και κοντράστ αλλά με μια αρμονία σε όλα τα επίπεδα και θέματα του πίνακα. Κι εδώ ιμπρεσιονισμός που φαίνεται ακόμα πιο έντονα στις αντανακλάσεις στο νερό χωρίς υπερβολές όμως και χωρίς φλυαρία. Κι εδώ αφαίρεση, ειδικά στο σχεδιασμό των σπιτιών. Στις ακουαρελες του δίπλα βλέπουμε πάλι τοπία παραθαλάσσια και βάρκες, υπέροχα πλασμένες και χρωματισμένες με αποχρώσεις που τώρα ξεφεύγουνε από τα παστέλ και βλέπουμε κάποια υπέροχα μπλε, πράσινα και γκρίζα τα οποία δημιουργούνε και πάλι μια αρμονία, αποδεικνύοντας τον πλουραλισμό του καλλιτέχνη στα εκφραστικά μέσα: παρόλο που η ακουαρέλα είναι ένα ιδιαίτερο υλικό που χρειάζεται ταχύτητα και εμπειρία για να δώσει ωραία αποτελέσματα βλέπουμε έναν κολορίστα έμπειρο, με αυτοπεποίθηση, που ξέρει πώς να κάνει τι και χωρίς να βιαστεί μάλιστα. Η διαφάνεια των χρωμάτων δεν είναι μεγάλη αλλά διατηρείται η ελαφρότητα που παρέχει η ακουαρέλα σε κάποιον που μπορεί να την χρησιμοποιήσει. Αφαίρεση και ιμπρεσιονισμός στον σχεδιασμό του τοπίου και του ουρανού και υπέροχο καδράρισμα του θέματος. Αυτό που κάνει εντύπωση επίσης είναι η απουσια ή διακριτικη παρουσια σε μερικα εργα του ανθρώπινου στοιχειου: αυτό δινει μια εντυπωση «ησυχιας» στο πίνακα, μια ηρεμια και μια ουδετερότητα, η οποια όμως τονιζει την επιβλητικοτητα του θεματος και δεν τραβάει την προσοχη.
Αλλάζοντας τοιχο και πηγαινοντας στην άλλη πλευρα της αιθουσας βλεπουμε και μια αλλαγη στην θεματολογια: σε ένα από τα σταντ βλεπουμε τεσσερα πορτρέτα και γυρω μερικα έργα με ανθρωπινες φιγουρες και πορτρέτα από το Μεξικό. Τα τεσσερα πορτρέτα φαινονται να είναι της ίδιας γυναικας (συζυγος του καλλιτέχνη;) και ξεκινώντας από το επανω αριστερα και συμφωνα με την φορα του ρολογιου παμε από το πιο νέο στο πιο παλιο (1994 νομιζω) προσφέροντας έτσι ένα ταξιδι στον χρόνο και την εξελιξη του καλλιτέχνη: και παλι το σχέδιο παιζει ελάσσονα ρόλο με το χρώμα να αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικο ρόλο και να λειτουργει ισως και ψυχολογικα: οσο πιο συγχρονο το πορτρέτο τοσο πιο ζεστοι οι τόνοι στο φόντο και τοσο καλυτερες και πιο αρμονικες οι αντιθέσεις με την φιγουρα. Το πλάσιμο της φιγουρας με την χρηση του χρώματος δειχνει νομιζω μια ζεστασία προς το προσωπο που απεικονιζεται, μια οικειότητα που σε συνδυασμό με την χρηση του χρωματος σε πρωτο και δευτερο πλάνο αποκαλυπτει μια μάλλον πιο εξπρεσσιονιστική διάθεση (Εξπρεσσιονισμός – Expressionism < express, τα στοιχεια του πίνακα χρησιμοποιουνται για να εκφράσει ο δημιουργος τα αισθηματα του ειτε για το θεμα ειτε για μια ψυχικη διάθεση).
Γυρω από τα πορτρέτα αυτά βρισκονται κάποια έργα με αναφορες στο Μεξικό και καποια λαικη αγορά. Είναι εικόνες με ανθρώπους μεν αλλα χωρις να απεικονιζουνε τους ίδιους τους ανθρώπους, είναι ένα είδος «ταξιδιωτικης ζωγραφικης» αν μου επιτρέπεται ο νεολογισμός, κατι αντιστοιχο της ταξιδιωτικης φωτογραφιας όπου απεικονιζονται οι τοπικες φορεσιες, οι σχέσεις μεταξυ των ανθρώπων και το γενικοτερο πνευμα της περιοχης. Ετσι ο Soulikias παρουσιάζει κάποια έργα, σχέδια πιο πολύ, με την γνωστη του αφαιρεση και τους παστελ τόνους, ενώ παραλειπει το φόντο, κατι που δινει την εντυπωση του σχεδίου, της μελετης ενός θέματος όπως οι άνθρωποι και οι τοπικες φορεσιές τους. Αν εξαιρεσουμε ένα σχέδιο (το οποιο το λάτρεψα) στο οποιο υπάρχει μια γενικη σκιαγράφηση των χαρακτηριστικων του προσώπου μιας φιγουρας, σε όλα τα υπόλοιπα έργα δεν εχουμε χαρακτηριστικα αλλα εχουμε πανεμορφα χρώματα, ζεστα (ενδεικτικά της γνώσης που εχουμε για τα ζεστα χρώματα των τοπικων ρουχων και φορεσιων στο Μεξικό) και γενικοτερα μια διαχειριση του χρώματος ιδιαιτερη και αρμονική. Τελος, οι εικόνες από την λαικη αγορά επισης εχουνε ως κυριο χαρακτηριστικό την αφαιρεση, το σχέδιο δεν είναι έντονο αλλα δινει μια ισορροπία στα έργα, κατι που ενισχυεται από την συνετη χρήση χρώματος, παλι σε παστελ τόνους αλλα και υπέροχες αντιθέσεις με μπλε και σκουρες πινελιες, παλι με έναν υπέροχο ρυθμό σε όλη την έκταση του κάθε έργου και μια αρμονια που πραγματικα σε αιχμαλωτίζει.
Η έκθεση του Soulikias μου άρεσε πάρα πολύ. Υπέροχα χρώματα, καταπληκτικοι τόνοι, μια καθαρότητα που δεν μπορει παρα να σε εντυπωσιάσει κι ένα σχέδιο που υποτάσσεται στην δύναμη του χρώματος. Η αφαίρεση εγινε ένα εργαλείο στα χέρια του έμπειρου ζωγράφου και πραγματικα πιστευω ότι δεν θα ενοχλήσει κανέναν αφου στοχος των έργων δεν είναι να αποτυπωθουνε εκφράσεις και προσωπα αλλα μια γενικη εντυπωση του χώρου, των χρωμάτων του και της εντυπωσης που προκαλεί. Πραγματικα, αν με διαβαζει κανεις, μην χάσετε την έκθεση, πραγματικα θα κερδίσετε κάτι και θα βγειτε με μια οπτικη αρμονια να σας πλημμυρίζει!




ΥΓ: μιας και τα κουτσομπολια είναι μερος της κουλτουρας μας θα αναφέρω τα δυο περιστατικα που ακουστηκανε πιο πολύ απ’όλα και εγιναν στα εγκαινια. Δυο ατακες ακουστηκανε από γνωστή δημοσιογράφο/ακαδημαϊκό/συγγραφέα/τοπική celebrity και πολλα πολλα άλλα, την κα Τ. Η πρώτη αναφέρθηκε στο τρένο που νομιζε ότι απεικονιζότανε σε έναν πίνακα την ώρα που προφανως ητανε άνθρωποι (μια ατακα που εφερε σε αμηχανία τον καλλιτέχνη). Η δευτερη ατάκα ητανε πως η κα Τ. θα έκανε την «τιμή» στον κο Soulikias να βάλει ένα έργο του στο εξώφυλλο του επόμενου βιβλίου της, κάτι μάλλον προκλητικό καθότι όχι μόνο δεν ζήτησε την άδεια από έναν μεγάλο καλλιτέχνη, όχι μόνο δεν ανέφερε πως θα ήτανε τιμή της κάτι τέτοιο κι ότι θα πλήρωνε όσο όσο, αλλά θεώρησε ότι τον τιμούσε, του έκανε την χάρη να βάλει ένα έργο του στο επόμενο βιβλίο της!

Παρασκευή 28 Μαρτίου 2008

Εκθεση "Χρωματα και Αισθησεις", Χατζηγιάννειο

Προκειται για μια ομαδικη εκθεση τριων γυναικων ζωγράφων, της Αποστολιδου Λιτσας, Καππε Σταματιας και Μαντουδη Αναστασιας, στον δευτερο οροφο του Χατζηγιάννειου, την γνωστη αιθουσα Γιάννη Τλούπα.
Η διαρθρωση της εκθεσης ητανε η γνωστη σε αυτον τον χώρο: πινακες απο γυρω γυρω σε όλη την αιθουσα αλλα με λιγες προσθηκες στον χώρο: ενα παγκάκι ξυλινο, ενα τραπεζάκι με ενα κηροπήγιο με κερι και το βιβλιο επισκεπτων επανω του κι ακομα ενα τραπεζάκι με βιβλίο εντυπωσεων, το καθε ένα για διαφορετικη καλλιτέχνιδα. Όταν επισκεφτηκα την έκθεση ητανε παρουσα μια εκ των καλλιτεχνών, η κα Μαντούδη η οποια και με ξενάγησε στην έκθεση όσο μπορουσε, ειδικοτερα στα δικα της έργα για τα οποια μπορουσε να μιλησει φυσικα με μεγαλυτερη άνεση. Τα έργα της δεν μου αρέσανε ιδιαιτερα. Πολυ απλοικό σχέδιο, σχεδόν κακό και με μια περιεργη διαχειριση του χρώματος. Πολυ έντονα χρώματα, πολλες μονοχρωμες επιφάνειες, σκληρες εναλλαγες χρωμάτων και αποτομες αλλαγες αποχρώσεων με αποτομη αλλαγη κοντραστ. Τα έργα της ειναι κυριως τοπία ή εικονες της καθημερινοτητας (οχι ακριβως ηθογραφικες) και ειναι ζωγραφισμενα ειτε μεσω φωτογραφιων, ειτε ζωντανα (κατι που εκτιμω προσωπικα παρα πολυ) ειτε με τη χρηση προσχεδιων και με την βοηθεια μνημης. Το δυνατο της στοιχειο ητανε το χρώμα, το σχεδιο της ητανε τελειως υποταγμενο σε αυτό χωρις αυτο να ειναι κακο φυσικα, και το χρωμα τελικα και η διαχειριση του ητανε το κυριο σημειο των εργων της. Η αγαπη της για το χρωμα φανηκε σε μερικα ιδιαιτερων εργα όπως το Μπουχαρί, το Ναυάγιο και η Αρχαια Ολυμπία, το οποιο ητανε το καλυτερο έργο όχι μονο της ιδιας αλλα και όλης της έκθεσης. Μου εκανε εντυπωση το μεγεθος των πινάκων, ητανε μεσαιο προς μεγάλο και αυτο δειχνει εναν καλλιτέχνη που δεν φοβάται το μεγεθος, τον πειραματισμό κι εχει μια σχετικη αυτοπεποίθηση. Αν και η ταπεινη μου άποψη ειναι οτι η κα Μαντουδη εχει ακομα αρκετη δουλεια με το σχέδιο αλλα και το χρώμα, πιστευω θα μπορεσουμε να δουμε αρκετα καλα έργα της στο μελλον, βασισμενα στο χρώμα και την συναισθηματικη εντυπωση που αυτο προκαλεί.
Στην συνέχεια ητανε τα έργα της κας Αποστολίδου τα οποια δεν μου αρέσανε καθόλου. Ειλικρινα δεν μπορω να διακρινω ουτε ενα καλό έργο της: κακο σχέδιο, κακο χρώμα. Αξεστη σχεδίαση, οι αναλογιες στα απεικονιζόμενα λειπανε, κατι που φάνηκε ιδιαιτερα σε εργα όπως το "Η αυλή μου" αν δεν κανω λάθος. Αν σκοπος της ητανε να παραποιησει το σχέδιο και τις αναλογιες τοτε το έκανε με λάθος τρόπο, έλειπε κάθε αρμονια στο σχέδιο και γενικα το συνολο φαινότανε καπως περιεργο. Το χρώμα της πολυ σκληρό, ανεπεξέργαστο αλλα χωρις να δινει μια καθαροτητα του σκέτου χρώματος, απλα τοποθετημενο σε ενα μερος χωρις περαιτερω δουλεια πανω του. Πολλες μονοχρωμες επιφάνειες, λιγες και κακες διαβαθμισεις χρώματος, ειδικα σε πινακες που δειχνανε ήλιο ή γενικα παιχνιδισματα του φωτος στην ατμοσφαιρα. Γενικα τα έργα της ητανε τοπία περισσότερο αλλα δεν μπορεσανα βρω καποιο που να με ικανοποιεί ιδιαιτερα.
Τελευταια ητανε η κα Καππέ. Εχει εκθέσει κι άλλες φορες η συγκεκριμενη καλλιτεχνιδα με ατομικες και ομαδικες εκθέσεις και την βλέπουμε συχνά στον τοπικό Τύπο να λαμβάνει ελάσσονα βραβεία. Αυτη την φορα ειχε μερικες καινοτομιες στα έργα της: διπλα απο μερικα έργα υπήρχανε καποια στιχάκια, μαλλον δικια της έμπνευσης, τα οποια αναφερότανε στο έργο διπλα στο οποίο βρισκότανε. Επισης, για πρωτη φορα νομιζω ειδαμε εργα της να ειναι συνδυασμος δυο καμβάδων (ενος μεγαλυτερου κι ενος μικροτερου οπου το έργο συνεχιζότανε). Ουτε η Καππέ μ'αρεσε. Στο γνωστο της πλεον υφος, με ακομψο και αδέξιο πολλες φορες σχέδιο, με χρώμα που απλα παρατιθεται σε πολλες πολλες πινελιες που δεν εχουνε καμια ιδιαιτερη κλιμάκωση μεταξυ τους και απλα δημιουργουνε ενα συνολο απο απειρα χρώματα χωρις καμια αρμονια. Ο πινακας μεταβαλεται απο μια προσπάθεια για απεικονιστικη ζωγραφικη σε ενα χάος απο πιναλιες και χρωματα, μεσα σε ενα σχέδιο που πολλες φορες στερείται αναλογιων και αρμονιας. Ξερω τι σκεφτονται πολλοι, οτι αυτο ειναι το στυλ της καλλιτέχνιδος αλλα δεν μπορουμε να αναγουμε την καθε αδυναμια σε ιδιαιτερότητα για να ειμαστε πιο επιεικεις με το ζόρι. Προσωπικη μου άποψη για τα έργα της κυριας Καππέ ειναι οτι ειναι μετρια εως κακά, με καποιες ισως αναλαμπές (Ακροπολη, Συνθεση διαδουμενος) αλλα και με πολυ κακα έργα όπως "το γυμνο μοντέλο", το "Σαντορινη" κι ενα με αναφορα στον Καββαδία τα οποια σιγουρα δειχνουνε τις πολλες αδυναμιες της καλλιτέχνιδος. Χαρακτηριστικο ειναι το σχόλιο ενος παιδιου στο βιβλίο επισκεπτων που ανεφερε οτι του άρεσε η έκθεση αλλα ιδιαιτερα εκεινο με τον κυριο με τα εγκαυματα στην πλάτη (αναφεροτανε στο "γυμνο μοντέλο"), μια εντυπωση που σχηματισε απο τις πολλες πινελιες με πολλα χρώματα στην πλάτη του μοντελου. Τα παιδια εχουνε ενστικτο λενε...
Γενικα η έκθεση δεν μπορω να πω οτι μου άρεσε. Τα έργα της κας Μαντουδη αναμφισβητητα ητανε τα καλύτερα σε συγκριση με τα υπόλοιπα χωρις όμως να ειναι ιδιαιτερα καλα, ηταν ωστοσο πολλα υποσχόμενα. Η όλη εντυπωση της εκθεσης ολοκληρώθηκε απο την απολυτη σιωπη, δεν υπήρχε καμια μουσικη στην αίθουσα και αυτο εδινε μια καπως καταπιεστικη ατμόσφαιρα και απο τον ιδιαιτερα προχειρο "καταλογο", τεσσερις φωτοτυπιες συρραμενες ουσιαστικα οι οποιες περιλαμβάνανε και χειρογραφο κειμενο.Εφυγα απο το Χατζηγιάννειο με μια απογοητευση, οφειλω να ομολογησω...

ΥΓ: ιδιαιτερη αναφορα πιστευω οτι πρέπει να κανω στο άρθρο του Κυρηκα για την έκθεση. Περα απο τα βιογραφικα στοιχεια των καλλιτέχνιδων, περιλαμβάνονται και εκτιμησεις για την δουλεια της, εκτιμησεις που ειλικρινα με κανανε να απορω για το αισθητικο κριτηριο του γράφοντος και της εφημεριδας της ίδιας. Εκτος αν το κειμενο δόθηκε έτοιμο απο "κάποιους" προκειμενου να εξυπηρετηθουν καποια συμφεροντα, φαινομενο όχι σπάνιο

Τετάρτη 19 Μαρτίου 2008

Περι Μουσειων

Ο όρος "Πινακοθήκη" εντάσσεται διεθνώς στην έννοια Μουσείο και γι'αυτο εφαρμόζεται και στην Πινακοθήκη ο ορισμός του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM). Ο οποίος ορισμός μας λέει ότι το Μουσείο είναι ένας:

"Οργανισμός μόνιμος, χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα, υποταγμένος στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξης της και ανοιχτός στο κοινό, ο οποίος αποκτά, συντηρεί, μελετά, κοινοποιεί κι εκθέτει υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντος του με σκοπό τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία"

Και τι τον κάνουμε τον ορισμό αυτόν; Με τον ορισμό μπορουμε να καταλάβουμε μερικά πράγματα για το Μουσείο: ότι είναι ενας διαχρονικος οργανισμός, σταθερός στον χρόνο, με χαρακτηρα κοινωνικο και δημόσιο, με διαδικασιες που λαμβάνουνε χώρα εντός του μουσείου (αποκτηση, συντηρηση, μελέτη) και τελικό σκοπό την κοινοποιηση, την επικοινωνια με το κοινό, την εκπαιδευση και ψυχαγωγια του.

Το μουσειο πλέον ΔΕΝ είναι και δεν πρεπει να είναι μαυσωλειο αντικειμενων και αναμνησεων, μια αποθηκη που περιέχει ένα παρελθόν ή απλός χωρος παραθεσης καλλιτεχνικων ρευμάτων, παρελθόντων και παρόντων. Αυτή ακριβως η λειτουργια των μουσειων οδηγησε τους φουτουριστες να αναφωνησουνε «Μουσεία, νεκροταφεία!» (Φιλιππο Τομάζο Μαρινέτι, Ιδρυση και Μανιφέστο του Φουτουρισμου, 1909) και ειχανε απολυτο δικιο.

Για να γινει ακομα πιο επιτυχημενο στον ρόλο του το Μουσειο, υπάρχει η επιστημη της Μουσειολογιας, «η επιστημη του μουσειου». Με τον όρο Μουσειολογία εννοείται «το γνωστικό αντικείμενο που μελετά την απαραίτητη μεθοδολογία για την επίλυση ολων των θεωρητικών και πρακτικών θεμάτων που συνδέονται με τις λειτουργίες των μουσείων»

Τι σημαινουνε όλα αυτά τελικα; Ότι το μουσειο δεν είναι ένα απλό κτιριο με δυο τρεις υπαλλήλους, καρφια στους τοιχους να κρεμάμε τα έργα που εκτιθενται και ένα πωλητηριο να εχουμε κανενα σουβερ να βαζουμε το φραπε πανω και να πουλάμε μουρη ότι επισκεφτηκαμε ένα μουσειο το καλοκαιρι στο νησι που πήγαμε παραθεριση. Το Μουσειο είναι ένα πολιτιστικο ίδρυμα με στοχο πολιτιστικο, εκπαιδευτικο και ψυχαγωγικο. Το οποιο μας οδηγει στις εξης σκέψεις:

Για να λειτουργησει ένα μουσειο πολιτιστικα πρεπει να εχει τους αρμόδιους επιστημονες, τους μουσειολογους, μια επιλογη που φαντάζει μονοδρομος για όποιο μουσειο θελει να συντηρηθει και να διακριθεί στον 21ο αιώνα. Και μιλαμε για μουσειολογους με γνωσεις και εκπαιδευση ειδικη, όχι κατ’ονομα. Στην Ελλάδα εχουμε μουσειολογους και σχολες μουσειολογιας; Εχουμε και μαλιστα κάθε χρονο τα πραγματα γινονται και καλυτερα (http://web.auth.gr/MA-museology/#, http://cmc.panteion.gr/cmc/courses/museology, http://www.aegean.gr/culturaltec/mouseiologia.htm, http://arts.uoi.gr/) . Αρα το επιστημονικο προσωπικο υπάρχει και θα υπάρχει καθως εκπαιδευεται αυτή την στιγμη. Η θέληση να χρησιμοποιηθουν υπάρχει ωστόσο;

Το μουσειο μπορει να εχει εκπαιδευτικο ρόλο με πολλους τρόπους. Με ειδικες ξεναγησεις που περα από απλη υπόδειξη θα περιέχουνε και ουσιαστικες πληροφοριες, με ειδικα σεμινάρια και εκδηλώσεις ανοιχτες στο κοινό, σε απλή γλώσσα και με παρεχόμενο υλικό ώστε να γινουν κατανοητα, με ειδικες εκδόσεις (δωρεαν ή μη), με δρώμενα που μπορουνε να φερουνε το κοινο σε επαφη με το μουσειο και τις λειτουργιες του, με ιδρυση ομαδας «Φιλων του Μουσειου» ώστε να προωθειται η επαφη με το μουσειο συλλογικα και η γνωριμια των μουσειόφιλων μεταξυ τους. Ειδικη μνεια και φορντιδα πρεπει να υπάρχει για τα παιδια φυσικα τα οποια πρεπει να εκπαιδευτουνε σε έννοιες όπως Μουσειο, Τέχνη, Συντηρηση Εργων Τέχνης, καλλιτεχνικα ρευματα και καλλιτεχνικη δημιουργία. Όλα αυτά είναι εν μερει το αντικειμενο της Μουσειοπαιδαγωγικης, μιας νεας εννοιας η οποια αποσκοπει στον εκπαιδευτικο ρόλο του Μουσειου. Φανταστειτε έναν κοσμο οπου τα παιδια εχουνε μαθει από μικρη ηλικια να βλέπουνε ένα εργο τέχνης, να το ανεχονται (να μην αντιδρουνε στην διαφορετικοτητα ή την πολυπλοκη γλώσσα του καλλιτέχνη), να το «ερμηνευουν» και τελικα να μαθαινουνε κατι από αυτό, δεν θα ητανε υπέροχο;

Σε πολλες περιπτωσεις το μουσειο σημερα δεν είναι καν ελαχιστος ανταγωνιστης στον τομεα της ψυχαγωγιας απεναντι σε παραδοσιακες μορφες ψυχαγωγιας (καφετερια, κινηματογράφος, ταβερνα, εστιατοριο κλπ). Κι αυτό δεν αποτελει εγγενές στοιχειο του μουσειου αλλα παράλειψη των σημερινων υπευθυνων μουσειου. Το μουσειο μπορει και οφείλει να παρέχει κινητρα στον ενδεχόμενο πελάτη να το προτιμησει από τις παραδοσιακες μορφες ψυχαγωγιας. Πως; Με παροχη υπηρεσιων (art-café και εστιατορια στον ευρυτερο χωρο του μουσειου) και με διαφημιση των υπηρεσιων αυτων. Ας θυμηθουμε εδώ ότι ο ανταγωνισμος είναι εις βάρος των ενδεχόμενων υπηρεσιων που θα παρέχει ένα μουσειο αρα και οι ίδιες οι υπηρεσιες και η διαφημιση πρεπει να είναι ποιοτικες και δυναμικες για να κερδισουνε ένα μεριδιο της αγορας. Οσον αφορά τον όρο πελάτη και αν αυτός ταιριαζει σε ένα μουσειο, δεν πρεπει να δαιμονοποιουμε τέτοιες έννοιες. Το μουσειο δεν είναι κερδοσκοπικος οργανισμος ή επιχειρηση αλλα αυτό δεν σημαινει ότι εσοδα από ενδεχόμενες πωλησεις ή υπηρεσιες δεν είναι καλοδεχουμενα, αρκει βεβαια τα λεφτα αυτά να «επιστρεφουνε» στο κοινό με αναβάθμιση των υπηρεσιών ή/και των εγκαταστασεων του μουσειου.

Το Μουσειο και η εκαστοτε Πινακοθηκη είναι θεσμοι εξαιρετικά ωφελιμοι για την κοινωνια ως θεσμοι εκπαιδευτικοι, ψυχαγωγικοι και πολιτιστικοι, αρκει να το συνειδητοποιησουνε αυτό οι υπευθυνοι όλων των μουσειων και να κανουνε κατι γι’αυτό. Το αρμόδιο επιστημονικο προσωπικο υπάρχει πλεον, είναι νέο σε ηλικια, ορεξάτο για δουλεια και μπορει να αναδιοργανωσει τα μουσεια στην Ελλάδα και να αλλαξει την ιδέα που έχει ο Έλληνας γι’αυτά.

Σάββατο 8 Μαρτίου 2008

Χωροι Τέχνης: Δημοτικη Πινακοθηκη

Στο προηγουμενο ποστ αναφερθηκα στην Δημοτικη Πινακοθηκη Λάρισας και θελω να επεκταθώ τωρα. Σιγουρα η Πινακοθηκη ειναι ο,τι καλυτερο εχει η πόλη της Λάρισας στο θεμα του πολιτισμου: δεν υπάρχει αναλογος χώρος σε μεγεθος και δυνατότητες ουτε φαινεται να δημιουργειται συντομα. Ωστόσο, υπάρχουνε πολλα προβληματα στην Πινακοθηκη. Ας ξεκινησουμε με τα θετικα όμως:
Προκειται για ενα αρκετά μεγάλο κτιριο, συγχρονο, με δυο επίπεδα που διαθετουνε μια μεγαλη αιθουσα κι ενα φουαγιε που μπορουν να διατεθουν για την στεγαση εκθεσεων (εχει χρησιμοποιηθει και το ισογειο αλλα οχι σταθερα). Διαθετει ρυθμιστες θερμοκρασιας, φωτος και υγρασιας στους εκθεσιακους χώρους, εχει αμφιθέατρο, στο κτιριο στεγάζεται το αρκετά δραστηριο Δημιουργικο Εργαστηρι της Πινακοθηκης, Βιβλιοθηκη, Εργαστηριο Συντηρησης, μεγαλο και ενημερωμενο Πωλητηριο, ποιοτικο και "art friendly" Καφέ. Εξωτερικα βλεπουμε εναν μεγαλο χώρο πρασίνου με παγκάκια και επισης υπάρχει μεγαλος χώρος παρκινγκ δυναμικοτητας δεκάδων αυτοκινητων. Οι διαφημιστικες καμπάνιες που κανει πλεον ειναι παρα πολυ καλες, με τεράστια banners εξω απο το κτιριο της, στην Ιατρικη Σχολη αλλα και σε διάφορα μερη της Λάρισας. Επισης, προσφατα τοποθετηθηκαν φωτεινες πινακιδες για να προσανατολιζεται ο οποιοσδηποτε προς την Πινακοθηκη απο την πρωτη στιγμη που μπαινει στην Λάρισα.
Οσον αφορά τα αρνητικα και τα προβληματα τωρα:
Η Δημοτικη Πινακοθηκη άνοιξε το 2003 με λαμπρες εκδηλώσεις όπου ειχε παρεβρεθει πλήθος πολιτικών και ανθρώπων του πολιτισμου. Ωστόσο, το κτιριο ητανε ετοιμο για χρόνια πριν ανοιξει.
Η Πινακοθηκη βρισκεται στην συνοικια της Νεάπολης, αρκετα μακρια απο το κέντρο, με αποτελεσμα πολλοι να μην μπορουνε να πανε εύκολα ή να μην κανουνε τον κόπο καν. Μια Δημοτικη Πινακοθηκη οφειλει νομιζω να βρισκεται σε ενα ευκολα προσβασιμο απο την πλειοψηφια δημοτων κι επισκεπτων μερος, οπως το κεντρο της πολης που στερειται αναλογου χώρου ωστε να μπορει να την επισκεφτει οποιοσδηποτε ευκολα. Τα Μουσεια και οι Πινακοθηκες στην Ελλάδα ηδη στερουνται επισκεπτων για να τα στελνουμε εκτος κέντρου (αναγκη για αποκεντρωση θα υπάρξει οταν θα υπάρξει ισχυρη παρουσια τετοιων χωρων στο κεντρο πρωτα). Η αποσταση αποθαρρύνει τον ενδεχόμενο πελάτη και αυτο ειναι το ακριβως αντιθετο απ'αυτα που χρειάζεται ο Έλληνας, ηδη ειναι αποξενωμενος προς τους χώρους Τέχνης.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη στάζει. Η οροφη της δλδ στάζει με την πρωτη βροχή, κατι που ειναι το λιγότερο ντροπιαστικο. Όπως ντροπιαστικο ειναι κατα την ταπεινη μου γνώμη το να φτιάχνεται δευτερη οροφη πανω απο την υπάρχουσα για να λυθει το προβλημα. Δεν θα μπορουσε να γινει προσεκτικοτερος σχεδιασμος εξαρχης ωστε να μην χρειάζονται μερεμετια μετα; Και οσο καιρό υφισταται το προβλημα, ποιος θα ενημερωσει τον κοσμο της Λαρισας ποσο μεγαλο προβλημα δημιουργηθηκε στο πολιτιστικο κεφαλαιο που βρισκεται μεσα στην Πινακοθηκη;
Η Δημοτικη Πινακοθηκη διαθετει Βιβλιοθηκη η οποια εγκαινιαστηκε απο τον Δημο με παρουσια τοπικων βουλευτων και προσωπικοτητων. Η Βιβλιοθηκη όμως ΔΕΝ ειναι δανειστικη, ΔΕΝ υπάρχει αναγνωστηριο και λειτουργει μονο μια μερα την εβδομάδα και μονο το πρωι μαλιστα. Κι όλο αυτο μετα απο χρόνια υποσχεσεων για την δημιουργια δημόσιας και δανειστικης βιβλιοθηκης.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη δεν διαθετει δικια της ιστοσελίδα. Εν έτει 2008, με την ραγδαια αναπτυξη του Διαδικτύου και με την τεράστια εμπορικη, διαφημιστικη και ενημερωτικη δυναμη που μας παρέχει, η Δημοτικη Πινακοθηκη στερειται ενος τοσο βασικου μεσου επικοινωνιας και προβολης της σε όλο τον κόσμο. Αυτα ειναι τα αποτελεσματα αν αναζητησετε την ιστοσελιδα της μεσω Google, την ώρα που πληθος Μουσειων και Πινακοθηκων ανα την Ελλάδα χρησιμοποιουνε ευρεως το Διαδικτυο.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη εχει εισιτηριο 3 ευρω (με εξαιρεσεις κι εκπτωσεις). Με το εισιτηριο αυτό αγοράζετε μονο ενα κουπόνι εισόδου. Δεν παρέχεται ουτε ενα φυλλάδιο, ενας ενημερωτικος κατάλογος των έργων της Πινακοθηκης, μια ενημερωση για τις ώρες ξενάγησης (αν υπάρχουν) ή άλλα ενημερωτικα προγράμματα της Πινακοθηκης (αν υπάρχουν) ή εκδηλώσεις ή οτιδηποτε τελος παντων που να αφορά την Πινακοθηκη, την μονιμη ή περιοδευουσες εκθέσεις που στεγάζει με αποτελεσμα να μην γνωριζει τιποτα ο πελάτης και να μην του μενει τιποτα απο την επισκεψη του παρα μονο αν βάλει το χέρι στην τσέπη, μια πρακτικη κατα την γνωμη μου λανθασμένη: η παροχη δωρεάν υλικου στους πελατες ενος τέτοιου χώρου ειναι και πολιτισμικα και εμπορικα επιτυχης καθότι και ενημερωνεται για το τι θα δει περιπου (αρα δεν του φαινονται "κινεζικα" ή άγνωστα όσα βλεπει και δεν αισθανεται ξενος απεναντι στα έργα) και πολυ πιθανον θα αγοράσει κατι εστω φθηνό αφου με το δωρεαν παροτρύνεται και του μενει κατι αφου αποχωρησει για περαιτερω μελέτη.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη διαθετει εργαστηριο Συντηρησης αλλα ποτέ δεν το εχω δει εγω προσωπικα όπως και κανεις που ξερω. Δεν ξερω αν υπάρχει καποιο προβλημα αλλα ειναι σαν να μην υπάρχει: δεν το βλεπουμε, δεν το επισκεπτομαστε και δεν ενημερωνομαστε για καμια απο τις δραστηριοτητες του. Επιφυλασσομαι όμως.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη δεν διαθετει καποιον υπευθυνο ξεναγησεων. Εκτος αν ειμαι τοσο ατυχος που δεν εχω δει ποτε κανεναν. Συνηθως όμως δεν υπάρχει κανεις επανω στο πρωτο επιπεδο για να ξεναγησει τον αδαη, να απαντησει σε ερωτησεις για έργα, δημιουργους ή την Πινακοθηκη την ίδια. Κι όλα αυτα την στιγμη που η Λαρισα διαθετει προθυμους φοιτητες σχολων που ασχολουνται με την Τέχνη και τον Πολιτισμο.
Η Δημοτικη Πινακοθηκη διαθετει υπαλλήλους που απεχουν πολυ απο την φιλικη εξυπηρετηση. Συνηθως ειναι απασχολημενοι με τηλεφωνικες συνομιλιες, προσωπικες συζητησεις, αναγνωση εφημερίδων και οτιδηποτε άλλο περα απο το καλωσορισμα πελατων. Σε ενα συγχρονο Μουσειο ή Πινακοθηκη, ο πελάτης καλο ειναι να αντιμετωπιζεται με φιλικοτητα, οικειότητα και ευγένεια, να αισθανεται ευπροσδεκτος (ο ίδιος, οχι μονο τα λεφτά του) στον χώρο και να καθοδηγειται απο εξειδικευμενο προσωπικό και να εξυπηρετειται με τον καλύτερο τρόπο. Η εντυπωση που δινεται τωρα όμως ειναι της αδιαφοριας, μιας πρακτικης που αποξενώνει περαιτερω τον πελατη, ειδικο ή μη. Το ίδιο προσωπικο ειναι αυτο που αδιαφορεί αν καποιος πειράζει καποια έργα τέχνης (ο ίδιος ακουμπουσα έργα στις Ετεροτοπιες και οχι μονο), δεν φροντιζει ωστε να ειναι ο χώρος ιδανικος για περιηγηση αλλα νοιάζεται συνηθως μονο για να εισπράττει το αντιτιμο εισόδου.

Προτάσεις:
Οι λύσεις βρισκονται μεσα στα ίδια τα προβληματα. Η Λάρισα εχει μια Πινακοθηκη πολυ καλή για τα τοπικα δεδομενα αλλα δυσκολα θα μπορει να ανταγωνιστει Πινακοθηκες στην Ελλάδα ή εκτος συνόρων. Χρειάζεται αλλαγη νοοτροπίας των υπαλλήλων, υιοθετηση των σκεπτικων του ICOM, στελεχωση με εξειδικευμενο προσωπικό με χρέη ξεναγών και επι της υποδοχής, ακομα καλύτερη διαφημιση και προωθηση στο κοινο της Λάρισας, βιβλιοθηκη ανοιχτη στο κοινο τις μερες και ώρες λειτουργιας της Πινακοθηκης, αναβάθμιση του ρόλου της ως ιδρυμα "ανοιχτο στην κοινωνια με ρολο εκπαιδευτικο και ψυχαγωγικό", ικανο να φερει το κοινό σε δημιουργικη και διαλεκτικη επαφη με την Τέχνη, τους δημιουργους και τον Πολιτισμο τον ίδιο.