Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Ζωγραφική και Λάρισα σήμερα

Αν κάποιος διοργάνωνε μια έκθεση Ζωγραφικής ή έναν διαγωνισμό στην Λάρισα και ήθελε να επικοινωνήσει με κάποιον σύλλογο, στον οποίο και να κοινοποιήσει αυτή την πρόθεση για να βρει υποστήριξη ή συμμετοχή θα κατέληγε εύκολα σε ένα συμπέρασμα: δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ ομαδική οργάνωση, κανένας σύλλογος, καμία ομάδα ζωγράφων στην Λάρισα! Ακόμα, δεν θα βρει πολλούς ζωγράφους στην Λάρισα οι οποίοι να είναι φίλοι μεταξύ τους. Που οφείλεται όλη αυτή η διχόνοια ανάμεσα στους ζωγράφους της Λάρισας;
Το θέμα είναι πολύπλοκο. Το πιο καυτό θέμα όμως κι αυτό που έχει προκαλέσει τις περισσότερες και μεγαλύτερες τριβές, το χειρότερο θάψιμο κι ενίοτε και ξεκατίνιασμα, είναι το θέμα της τεχνικής. Οι ζωγράφοι στην Λάρισα χωρίζονται σε δύο κύρια στρατόπεδα: τους "γνήσιους" ζωγράφους οι οποίοι γνωρίζουν σχέδιο, σύνθεση και χρώμα, ζωγραφίζουν σε καμβά, λινάτσα ή χαρτί και οι "άλλοι", οι οποίοι δεν ζωγραφίζουν εξαρχής το έργο αλλά επιχρωματίζουν φωτογραφίες ή σχεδιάζουν πρώτα στον υπολογιστή, τυπώνουν και μετά επεμβαίνουν και με το πινέλο. Ανάμεσα σ'αυτά τα δύο στρατόπεδα γίνεται μεγάλη σφαγή: οι μεν "γνήσιοι" κατηγορούν τους "άλλους" οτι έχουν χαλάσει την πιάτσα, οτι έχουν ρίξει τις τιμές κι ότι κοροϊδεύουν το φιλότεχνο και όχι μόνο κοινό, αφού δεν τους ενημερώνουν οτι τα έργα δεν είναι σχεδιασμένα εξαρχής, προσπαθώντας να τα περάσουν σαν αυθεντικούς πίνακες ζωγραφικής και όχι σαν πίνακες μικτής τεχνικής. Οι δε "άλλοι" ζωγράφοι τις περισσότερες φορές αμύνονται λέγοντας πως είναι απλά άλλη μία τεχνική ή άλλες φορές αγνοούν τελείως τις κατηγορίες. Ένα άλλο στρατόπεδο που τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται και φαίνεται να κερδίζει έδαφος είναι οι απόφοιτοι του Λέτσε, του Ινστιτούτου Τέχνης του Λέτσε της Ιταλίας, οι οποίοι είναι σε μία μέση κατάσταση αλλά σπάνια παίρνουν τον σεβασμό που τους αξίζει χάρις τις μικτές τεχνικές που χρησιμοποιούν και το νεαρό της ηλικίας τους.
Η μάχη έχει ενταθεί εδώ και 1-2 χρόνια, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης: οι μεν "γνήσιοι" ζωγράφοι παράγουν λιγότερα έργα αλλά σε μεγαλύτερη τιμή (και ποιότητα όπως υποστηρίζουν) ενώ οι "άλλοι" μπορούν να παράγουν περισσότερα έργα και να διαπραγματευτούν την τιμή για να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί. Βέβαια, μέσα σε όλη την ποιοτική και τεχνική διαμάχη ακούγονται και πολλές άλλες κατηγορίες όπως η έλλειψη ικανότητας για σχέδιο, η υπερσυντηρητική προσκόλληση σε παραδοσιακές μεθόδους και άλλα, αλλά και πιο προσωπικά σχόλια όσον αφορά δλδ τις φιλίες του καθενός με τοπικούς άρχοντες, την θέση σε δημόσια αξιώματα, τις συγγένειες, το ήθος του καθενός και άλλα καθόλου "πολιτισμένα".
Όλο αυτό το σύνολο των τριβών, των διαφωνιών δεν έχει επιτρέψει την δημιουργία κάποιας ομάδας καλλιτεχνών στην Λάρισα στον χώρο των εικαστικών (εξαιρείται η Φωτογραφική Λέσχη). Οι λίγες προσπάθειες δεν παρήγαγαν αποτελέσματα ιδιαίτερα και δεν πρόλαβαν καν να ξεκινήσουν, κυρίως γιατί υπήρχαν διαφωνίες ως προς τα προσόντα που θα έπρεπε να έχει ένα μέλος για να ανήκει σ'αυτή την ομάδα (πτυχίο ΑΣΚΤ, Καλλιτεχνικό Επιμελητήριο, σπουδές κλπ). Αποτέλεσμα; να μην υπάρχει ούτε μια καλλιτεχνική ομάδα ζωγράφων αλλά ούτε κι ένας χώρος (κάτι σαν art cafe) που να μπορεί να φιλοξενήσει τους καλλιτέχνες και να γίνει ένας χώρος γόνιμων συζητήσεων, όπου και να μπορεί να βρεθεί μια (μέση έστω) λύση στο θέμα. Και το μέλλον; το μέλλον φαίνεται ζοφερό: οι γκαλερί κλείνουν στην Λάρισα, οι εκθέσεις λιγοστεύουν, η Λάρισα δεν μπορεί να αντιπροσωπευτεί πουθενά ομαδικά ως πόλη με καλλιτεχνική παραγωγή, η Πολιτιστική Μεσογειάδα πρέπει να δουλέψει πολύ σκληρά για να βάλει μια τάξη και να κάνει κάτι που δεν θα δυσαρεστήσει τους μεν ή τους δε και τελικά έχουμε μια πόλη που ο δήμαρχος παλεύει να μας πείσει πως θα γίνει ο "τρίτος πόλος" αλλά στα εικαστικά δεν μπορεί να κάνει μια πολιτισμένη συζήτηση, μια πολιτισμένη ομάδα, μια πολιτισμένη μάζωξη και να τα πει. Όταν αυτοί, οι καλλιτέχνες και άνθρωποι του Πολιτισμού δεν μπορούν να βρουν την άκρη και λύση στα προβλήματα του χώρου τους, πως περιμένουν να τους σεβαστεί ο κόσμος, οι συνάδελφοι τους και τα ιδρύματα τέχνης; δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν χρειάζεται αλλαγή η κατάσταση στην Λάρισα, καλλιτεχνική και πολιτιστική επανάσταση χρειάζεται!

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2010

Η διαφαινόμενη αποτυχία της Πολιτιστικής Μεσογειάδας στην Λάρισα


Στο φύλλο της εφημερίδας «Ελευθερία», με ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 2010 και στο άρθρο σχετικά με τους Μεσογειακούς Αγώνες του 2013 και την αποτίμηση για την πρόοδο, τις καθυστερήσεις και τον προϋπολογισμό τους, διαβάζουμε πως «Καμία ενέργεια δεν έχει γίνει για την ενεργοποίηση των δράσεων που αφορούν στην Πολιτιστική Μεσογειάδα (πόροι, σχεδιασμός κ.λπ.)». Η φράση είναι του κου Μπιτσαξή και απευθύνεται στον Υπουργό Πολιτισμού κο Γερουλάνο και προφανώς αναφέρεται στην κατάσταση που βρίσκονται οι ετοιμασίες για τους Μεσογειακούς.

Τι μας λέει όλο αυτό; Μας λέει απλούστατα πως δεν έχει δοθεί καμία σημασία στην αξία της Πολιτιστικής Μεσογειάδας. Πως όσο κι αν φωνάζουν και προτείνουν κάποιοι διάφορα για την Μεσογειάδα, δεν ακούγονται και δεν αξιολογούνται ως σημαντικές οι προτάσεις τους. Πως το πολιτιστικό κομμάτι της Μεσογειάδας δεν έχει τον σεβασμό που του αξίζει. Κι όμως, το γεγονός πως αναφέρεται η Πολιτιστικής Μεσογειάδα ξεκάθαρα στην έκθεση του κου Μπιτσαξή σημαίνει πως αξιολογείται πως ένα κομμάτι της όλης διοργάνωσης, άρα ένας τομέας στον οποίο πρέπει να δοθεί προσοχή και σεβασμός.

Το ερώτημα λοιπόν, τώρα που ανακοινώνονται τόσο μεγάλες μειώσεις στον προϋπολογισμό των Μεσογειακών Αγώνων, παραμένει και είναι πιο ισχυρό από ποτέ: Τι σκοπεύει να κάνει ο Δήμος Λαρισαίων για την Πολιτιστική Μεσογειάδα; Υπάρχει ένα έστω στοιχειώδες σχέδιο για την Πολιτιστική Μεσογειάδα, κάποια έρευνα, κάποιος άνθρωπος που μπορεί, ξέρει και θέλει να αναλάβει την διοργάνωση και του την έχετε αναθέσει; Υπάρχει στα σχέδια του Δήμου η Πολιτιστικής Μεσογειάδα καν ή το έχει παραμελήσει και το έχει ξεχάσει; Τι θα γίνει επιτέλους με την Πολιτιστική Μεσογειάδα; Γιατί κανείς δεν μιλάει γι’αυτή την μεγάλη ευκαιρία της Λάρισας και της ευρύτερης περιοχής να προβάλει τον πολιτισμό της σε ένα μεγάλο κοινό από τόσες διαφορετικές χώρες; Έχουν συνειδητοποιήσει πόσο απαραίτητο είναι, πόσο μπορεί να ωφελήσει οικονομικά και τουριστικά την περιοχή το θέμα της Πολιτιστικής Μεσογειάδας; Ή μήπως περιμένουν τις Δημοτικές Εκλογές για να ανακοινωθεί το παραμικρό; Ή θα επιμείνουμε στις ίδιες και τις ίδιες κλασικές επιλογές, τα πασαλείμματα και τις προχειρότητες, τα φολκλορικά και τα συντηρητικά; Θα πάμε πάλι χωρίς πρόγραμμα, χωρίς προετοιμασία ετών όπως επιβάλει η σοβαρότητα της διοργάνωσης;

Και δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτές οι ερωτήσεις και η απογοήτευση απευθύνονται στον Δήμο Λαρισαίων, καθώς ο Βόλος έχει κάνει ήδη κάποιες ενέργειες σχετικά με το πολιτιστικό κομμάτι των Μεσογειακών. Μάλιστα, υπάρχει και η προοπτική να χρησιμοποιηθεί το παλιό εργοστάσιο Βαμβακουργίας στον Βόλο ως μια υπαίθρια γκαλερί των graffiti που υπάρχουν εκεί, προωθώντας έτσι μια τέχνη σύγχρονη, κοντά στην νεολαία και με ευρεία διάδοση στο εξωτερικό. Και σε αυτό το κομμάτι θα μπορούσε η Λάρισα να παίξει σημαντικό ρόλο και να κάνει κάτι παρόμοιο στην πόλη μας (υπάρχουν χώροι για κάτι τέτοιο), αλλά μέχρι στιγμής δεν γίνεται τίποτα. Και το πιο λυπητερό είναι πως όσα ερωτήματα κι αν απευθύνουμε δημόσια στον Δήμο Λαρισαίων δεν θα πάρουμε απάντηση. Το ίδιο δυστυχώς ισχύει και για την πρόεδρο του Πολιτιστικού του Δήμου, την κα Ζιαζιά Σουφλιά, κάτι το οποίο βάζει σε σκέψεις πολλούς Λαρισαίους καλλιτέχνες και ανθρώπους του πολιτισμού σχετικά με το πόσο σοβαρά ή μη παίρνουν κάποιοι άνθρωποι την προοπτική να διοργανώσουν κάτι αξιόλογο για την Πολιτιστική Μεσογειάδα και το αν πρέπει να απευθυνθούν στον Βόλο για κάτι τέτοιο!

Γιατί κανείς δεν μιλάει για το θέμα της Πολιτιστικής Μεσογειάδας; Τι περιμένουν και δεν ακούνε τις φωνές που εδώ και καιρό προτείνουν λύσεις για το θέμα; Τέτοια αδράνεια προκαλεί σκέψεις πως το θέμα θα «θαφτεί» μέχρι και τις δημοτικές εκλογές προκειμένου να μην περιληφθεί στην προεκλογική διαδικασία. Και είναι πραγματικά απαράδεκτο να βάζουμε θέματα όπως ο πολιτισμός στην προεκλογική ατζέντα, αλλά φοβάμαι πως δεν υπάρχει κανένα ηθικό πρόβλημα πλέον στο μυαλό κάποιων. Γιατί κανείς δεν σχολιάζει το θέμα; Υπάρχει περίπτωση να μην υπάρχει θέληση να διοργανωθεί κάτι αξιόλογο ή να αφεθεί τελείως το θέμα στα χέρια του Βόλου, ο οποίος και στο κάτω κάτω είναι η κύρια πόλη διοργάνωσης, με την Λάρισα σε δευτερεύοντα ρόλο;

Λύσεις υπάρχουν. Και άνθρωποι να βοηθήσουν υπάρχουν. Το χρήμα δεν είναι ιδιαίτερο πρόβλημα. Το θέμα ήταν, είναι και θα είναι αν και κατά πόσο υπάρχει θέληση να γίνει κάτι πολιτιστικά σοβαρό και να υπάρχει αρκετός χρόνος για να γίνει! Υπάρχουν αυτή την στιγμή στην Λάρισα φορείς, σωματεία, λέσχες, ιδιώτες και ομάδες που μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν στην διοργάνωση μιας εξαιρετικά πετυχημένης Πολιτιστικής Μεσογειάδας που μπορεί να προβάλει τον λαϊκό μας πολιτισμό, την σύγχρονη δημιουργία και τους δημιουργούς σε όλη την Μεσόγειο και την Ευρώπη. Και μάλιστα σε πολλούς τομείς, όπως οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, ο χορός, η λογοτεχνία, όλες σχεδόν οι πλευρές του πολιτισμού. Γιατί ο Δήμος δεν δίνει σημασία στις ομάδες αυτές και το έργο που έχουν παράγει και αυτό που δείχνουν να θέλουν να παράγουν; Γιατί δεν προχωρά σε μια συνάντηση με αυτούς τους φορείς ώστε να ακούσει τις προτάσεις τους, να μάθει την δυναμική τους, να δει τις δυνατότητες σε ανθρώπινο δυναμικό και χώρους και να προχωρήσει σε μια συνεργασία ουσίας; Φυσικά, όλο αυτό θα πρέπει να γίνει ουσιαστικά και όχι με το ένα μάτι στις δημοτικές εκλογές και τις πόζες δίπλα σε πολιτιστικούς φορείς που θα φαντάζουν ωραίες κρεμασμένες στα προεκλογικά γραφεία. Μπορεί να ξεκινήσει μια συνεργασία η οποία δεν θα χρειαστεί κάποιο ιδιαίτερο χρηματικό κόστος αφού οι περισσότεροι το κάνουν για το πάθος τους (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλευτούν την καλή τους πρόθεση!), δεν θα είναι κομματικοποιημένη, θα έχει ως στόχο την προβολή του ντόπιου και όχι μόνο πολιτιστικού κεφαλαίου και θα ενισχύσει τον τουρισμό στην ευρύτερη περιοχή μας, δίνοντας την ευκαιρία για την γένεση του πολιτιστικού τουρισμού ο οποίος μπορεί να συνδυαστεί με άλλες τουριστικές μορφές όπως ο θαλάσσιος, ο ορειβατικός και ο αγροτουρισμός.

Δικαιολογίες, δυστυχώς για μερικούς, δεν υπάρχουν για την ενδεχόμενη αποτυχία της Πολιτιστικής Μεσογειάδας. Μπορεί τα προβλήματα διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα να είναι πολλά και μεγάλα, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως πρέπει ή πως μπορούμε να παραμελούμε τον πολιτισμό και τον σχεδιασμό της πολιτιστικής εξέλιξης και προβολής της χώρας μας γενικά και της περιοχής μας ειδικότερα. Επιβάλλεται πλέον κάποιοι, ειδικά αυτοί με την εξουσία στα χέρια τους, να πάρουν τις αποφάσεις που χρειάζεται και να ξεκινήσουν κάποιες απαραίτητες ενέργειες για να γίνει μια Πολιτιστική Μεσογειάδα πραγματικά αξιόλογη. Γιατί υπάρχει και χρόνος και τρόπος και άνθρωποι να βοηθήσουν. Αλλά συνεχίζουμε να χρειαζόμαστε πολιτική βούληση και θέληση!

(το κείμενο το δημοσίευσα πρώτη φορά στο Artfools.gr)